Rap Việt đối mặt với thách thức ca từ phản cảm. Phân tích nguyên nhân, từ lịch sử đến trách nhiệm của nghệ sĩ và công chúng. Đề xuất giải pháp cho tương lai.
Ctrl Z
Photo by Hoi An Photographer on UnsplashSự trỗi dậy mạnh mẽ của rap Việt trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi các chương trình truyền hình ăn khách như Rap Việt và King of Rap, đã mang đến một làn gió mới cho bức tranh âm nhạc Việt Nam. Tuy nhiên, song hành cùng sự phát triển về mặt thương mại và sự yêu mến của khán giả, là những tranh cãi về nội dung và ca từ, đặc biệt là sự xuất hiện của những ca khúc bị cho là "rác" và "tục". Liệu sự tự do sáng tạo có đang bị lạm dụng, và rap Việt cần làm gì để phát triển bền vững?
Rap, bắt nguồn từ văn hóa đường phố Mỹ, đã du nhập vào Việt Nam từ những năm 2000. Ban đầu, rap Việt chỉ là một "thú chơi" của một nhóm nhỏ người yêu thích âm nhạc underground, nơi các rapper tự do thể hiện cá tính và quan điểm của mình. Các rapper tiên phong như Phương CD, First Love đã tạo ra những sân chơi đầu tiên cho cộng đồng rap Việt tại Đức. Trong thời kỳ đỉnh cao, các nhóm như GVR đã quy tụ nhiều tài năng như Lee7, Andree, DSK, Zolek, Nah, VietDragon, Lil Shady, Rhymastic, B-Ray.
Sự phát triển mạnh mẽ của internet và mạng xã hội sau đó đã mở rộng không gian cho rap Việt. Các diễn đàn trực tuyến trở thành nơi chia sẻ, giao lưu và lan tỏa những sản phẩm âm nhạc. Từ khoảng năm 2006, rap Việt bắt đầu thể hiện sự đa dạng về chủ đề và phong cách, với những ca khúc khai thác các vấn đề xã hội, tình yêu và tiền bạc. Tuy nhiên, đi kèm với đó là sự xuất hiện của những "cuộc chiến" rap diss gay gắt, với ngôn ngữ nặng nề và đôi khi mang tính công kích cá nhân.
Một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất của rap Việt hiện nay là sự xuất hiện của những ca khúc có ca từ bị đánh giá là phản cảm, tục tĩu và thậm chí là vi phạm thuần phong mỹ tục. Các bài hát đề cập đến các chủ đề nhạy cảm như tình dục, bạo lực, chất cấm và các mối quan hệ bất chính. Một số ví dụ điển hình có thể kể đến như Fever (tlinh), Phiếu bé ngoan (Yanbi), Censored (Chị Cả), Con cáo và chùm nho (MC ILL), Mất trí nhớ (Torai9), và Kẹo (Andree).
Theo một nghiên cứu của Đại học Warwick (Anh) năm 2021, rap là thể loại âm nhạc có tần suất sử dụng các từ ngữ "bậy bạ" cao nhất. Điều này một phần là do rap bắt nguồn từ văn hóa đường phố, nơi ngôn ngữ thường được sử dụng một cách tự do và không bị ràng buộc bởi các quy tắc thông thường. Tuy nhiên, khi rap bước ra khỏi không gian underground và tiến vào thị trường âm nhạc chính thống, vấn đề này trở nên nghiêm trọng hơn, vì nó có thể ảnh hưởng đến giới trẻ và gây ra những hệ lụy tiêu cực cho xã hội.
Việc ca từ phản cảm tràn lan trong rap Việt đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của cả nghệ sĩ và công chúng. Tiến sĩ Hoàng Duẩn, Phó trưởng khoa Quản lý văn hóa, nghệ thuật (Đại học Văn hóa TP HCM), cho rằng việc này một phần là do nghệ sĩ thiếu ý thức trách nhiệm và dễ dãi với bản thân. Mặt khác, văn hóa "thần tượng" và sự ủng hộ quá mức của người hâm mộ cũng có thể tạo điều kiện cho các nghệ sĩ "bất chấp" trong việc sáng tạo.
Gần đây, một số cơ quan quản lý văn hóa đã có những động thái nhắc nhở và yêu cầu các nghệ sĩ phải có trách nhiệm hơn với sản phẩm của mình. Ví dụ, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (PC04) Công an TP.HCM, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM đã có những động thái nhắc nhở đối với một số nghệ sĩ. Một số rapper như Soobin, Binz, Rhymastic cũng đã chủ động gỡ bỏ một số bài hát có nội dung nhạy cảm.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - ủng hộ việc này. Ông nhấn mạnh rằng việc nhắc nhở, định hướng nghệ sĩ, nhà sản xuất là cần thiết để xây dựng một môi trường âm nhạc lành mạnh, tôn trọng công chúng. Mục đích không phải là hạn chế tự do sáng tạo, mà là đảm bảo sự sáng tạo đó phù hợp với các giá trị văn hóa, đạo đức và pháp luật.
Để rap Việt có thể phát triển bền vững, cần có sự chung tay của nhiều bên:
Trong bối cảnh đó, những rapper như Đen Vâu, Double2T, Tiêu Minh Phụng, Mikelodic với việc kết hợp chất liệu truyền thống Việt Nam vào âm nhạc đã cho thấy một hướng đi tích cực. Các chương trình như Rap Việt cũng đang hướng tới việc xây dựng những sản phẩm có ca từ văn minh hơn. Tương lai của rap Việt phụ thuộc vào sự nỗ lực của tất cả các bên, hướng tới sự phát triển hài hòa giữa tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội.
Khám phá "Còn gì đẹp hơn" - ca khúc về chiến tranh, khát vọng hòa bình. Phân tích chi tiết, cảm nhận sâu sắc về giá trị nghệ thuật và ý nghĩa của bài hát.
Yoo Ha Na, nữ diễn viên "Sợi Dây Chuyền Định Mệnh", gây xôn xao với diện mạo mới. Khám phá sự thay đổi và ký ức đẹp về vai diễn "Hạ Chi Tinh".
Khám phá những bộ cánh ấn tượng của Hương Giang tại Miss Universe 2025, từ đầm dạ hội đến trang phục truyền thống, cùng những chia sẻ từ stylist.
Khám phá bí ẩn đằng sau chiếc bồn cầu vàng "America" của Maurizio Cattelan, giá trị 10 triệu USD, cùng hành trình "thăng trầm" và ý nghĩa của nó.
